Báo cáo thời sự chủ đề “Phát triển doanh nghiệp và cải thiện môi trường đầu tư tại Việt Nam”

Ông Yashiro Hiroaki, Chuyên gia Tổ chức Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Cố vấn trưởng “Thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa và Phát triển ngành công nghiệp” (chương trình hợp tác giữa Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam và JICA) báo cáo viên tại chương trình.

Ông Yashiro Hiroaki báo cáo tại Chương trình

Tại chương trình, ông Yashiro Hiroaki phân tích khái quát về hiện trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tại Việt Nam trong những năm gần đây. Cụ thể, số liệu thống kê FDI tại Việt Nam từ 2018 đến nay cho thấy: năm 2019 là năm có số FDI phê duyệt lớn nhất nhưng năm 2022 mới là năm Việt Nam có số vốn FDI thực thi lớn nhất từ trước đến nay. Trong đó, lĩnh vực sản xuất chiếm đến 61% vốn FDI vào Việt Nam năm 2022, sau đó lần lượt là bất động sản (16%), hạ tầng (8%) và các lĩnh vực khác (15%). 

Các số liệu trình bày tại Chương trình cho thấy, nguồn FDI chủ yếu vào Việt Nam năm 2022 là các quốc gia: Singapore (23%), Hàn Quốc (18%), Nhật Bản (17%), Trung Quốc (9%) và Hồng Kông (8%). Trong đó, ba nước Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản chiếm 58%. Đồng thời, top 5 địa phương tiếp nhận vốn FDI lớn nhất ở Việt Nam lần lượt là thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Phòng và Hà Nội (tổng của 5 tỉnh này chiếm đến 55% tổng vốn FDI vào Việt Nam); riêng tổng FDI của thành phố Hồ Chí Minh và Bình Dương chiếm 25% tổng FDI toàn quốc. Vì vậy, các địa phương của Việt Nam cần nghiên cứu kinh nghiệm của các địa phương này để thu hút hơn nữa FDI vào quá trình phát triển của địa phương mình.

Về môi trường đầu tư tại Việt Nam, ông Yashiro Hiroaki cho biết, theo khảo sát của JETRO, các doanh nghiệp Nhật Bản đã đưa ra các vấn đề về tăng lương nhân viên, tăng chi phí mua sắm, biến động về tỷ giá, các thủ tục hành chính phức tạp như thủ tục hải quan, gánh nặng về thuế. Đó là chưa kể trong 10 năm qua vừa qua, tỷ lệ nội địa hóa của doanh nghiệp Nhật Bản là 30%; và nếu tính riêng các doanh nghiệp về phụ tùng ô tô, tỷ lệ này chỉ là 7-10%, rất thấp nếu so với Thái Lan là 80% và mức trung bình tại ASEAN là 55-60%.

Các đại biểu và học viên tham dự Chương trình

Theo ông Yashiro Hiroaki, tình trạng này có thể được hiểu do một số nguyên nhân như công nghệ sản xuất của ngành chế tạo tại Việt Nam chưa bắt kịp yêu cầu của các doanh nghiệp Nhật Bản; chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu mà Việt Nam chưa sản xuất được cao trong khi chi phí nhập đối với bán thành phẩm thấp; các sản phẩm có trọng lượng hay dung tích lớn không phù hợp cho việc xuất nhập khẩu do chi phí vận chuyển cao; ảnh hưởng do xung đột thương mại Mỹ - Trung; chuỗi cung ứng đặc trưng của các doanh nghiệp Nhật Bản…

Với những kinh nghiệm thực tiễn của mình, ông Yashiro Hiroaki cho rằng, Việt Nam cần chú trọng nâng cao hơn nữa vai trò của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhất là trong các ngành công nghiệp phụ trợ hỗ trợ thu hút FDI. Theo ông Yashiro Hiroaki, xét về quy mô dân số, Việt Nam có 99,5 triệu người so với 124 triệu người ở Nhật Bản. Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa so với dân số ở Nhật Bản là 2,8%, trong khi tỷ lệ này ở Việt Nam là 0,7% so với dân số. Vì vậy, số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ được kỳ vọng tăng lên 2 triệu doanh nghiệp cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế. 

Về nỗ lực của các cơ quan Chính phủ, theo ông Yashiro Hiroaki, đó là hoàn thiện thể chế pháp luật liên quan đến đầu tư, giới thiệu các doanh nghiệp tại địa phương, xây dựng và thực hiện thể chế, chế độ ưu đãi và hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu tư. Các doanh nghiệp Nhật Bản kì vọng các doanh nghiệp Việt Nam tích cực tham gia vào chuỗi cung ứng song cũng đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam cần cải thiện năng lực kinh doanh, năng lực sản xuất. Vì vậy, từ tháng 10/2020 đến hết năm 2023, JICA đã phối hợp với Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam triển khai thực hiện dự án “Thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa và Phát triển ngành công nghiệp” để hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Nhân dịp này, ông Yashiro Hiroaki cũng đã giới thiệu về phương pháp quản trị của các nhà quản lý Nhật Bản, giải thích cụ thể về quản trị kinh doanh của Nhật Bản và đặc điểm của triết lý quản trị kiểu Nhật Bản. Lý giải về việc tại sao Nhật Bản có những doanh nghiệp có tuổi đời 100 năm, 200 năm nhiều nhất trên thế giới, ông Yashiro Hiroaki cho rằng, điểm chung trong triết lý doanh nghiệp chung của các doanh nghiệp Nhật có tuổi đời trên 100 năm đó là đóng góp cho nhân viên, cho khách hàng và cho xã hội. Ví dụ như Tập đoàn xây dựng Takenaka thành lập từ năm 1610 với triết lý “Để lại cho thế giới sản phẩm tốt nhất, đóng góp cho xã hội” hay Tập đoàn Mỹ phẩm Shiseido thành lập từ năm 1872 với triết lý “Thế giới tốt đẹp hơn nhờ sức mạnh của sắc đẹp. Sẵn sàng tâm thế dựa trên 8 sự tin tưởng”. 

Ông Yashiro Hiroaki khẳng định, không chỉ nội bộ doanh nghiệp, các cơ quan chính phủ, nhà quản lý, chuyên gia tư vấn còn cần thường xuyên quan tâm tới tình hình thế giới cũng như môi trường kinh doanh trong nước để nắm được sự chuyển dịch của nền kinh tế, hiểu được những điều cơ bản của kinh tế vĩ mô; từ đó có những điều chỉnh chính sách, xây dựng chiến lược kinh doanh hợp lý, linh hoạt và hiệu quả.

Trên cơ sở nội dung thuyết trình của ông Yashiro Hiroaki về “Phát triển doanh nghiệp và cải thiện môi trường đầu tư tại Việt Nam”, ông Yashiro Hiroaki và PGS,TS Bùi Văn Huyền, Viện trưởng Viện Kinh tế thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, cùng các đồng chí học viên tham dự Chương trình đã thảo luận bàn tròn về chủ đề "Hành động cần thực hiện để phát triển kinh tế địa phương trong bối cảnh quan hệ đầu tư giữa Nhật Bản và Việt Nam được kỳ vọng sẽ phát triển nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Nhật Bản./.